Ülkemizin kalkınması ve refah düzeyinin yükselmesi için küreselleşen dünyada uluslararası düzeydeki rekabet gücünün artırılmasına yönelik olarak yüksek katma değerli alanlara odaklanan Ar-Ge ve Yenilik Reformu ile birlikte devletimizin teşvik başlıklarını genişleterek firmalara gerçekleştirdiği Ar-Ge ve Tasarım faaliyetleri doğrultusunda kolaylık ve motivasyon sağlaması sonucunda bugün merkez sayıları oldukça artmıştır.
Bilindiği üzere, Arge ve Tasarım merkezleri, aldıkları hibeleri ve sundukları beyannameleri ilgili kuruma açıklamak ve kanıtlamak zorundadırlar. Bu hususta Gelir İdaresi tarafında merkezler geriye dönük olarak 5 yıl, SGK tarafında ise 10 yıl olarak sorumludurlar.
Beş (5) yılını dolduran Arge ve Tasarım merkezlerine T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, mali ve teknik konular dahil tüm merkez uygulamalarını kapsayan denetimlere başlamıştır. Denetimler Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Rehberlik ve Teşftiş Başkanlığı tarafından atanan müfettişlerce yürütülmektedir.
Yeni tecrübe edilmeye başlanan bu denetimlerde dikkat edilen başlıkları Ar-Ge ve Tasarım Merkez Yönetimlerinin faydalanması için derledik.
ARGE VE TASARIM MERKEZİ DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
Ar-Ge teşviklerini ve vergisel istisnaları; 8/2/2008 tarihli ve 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ile yürütülmekte olan Ar-Ge & Tasarım merkezlerine ait denetimler için PÜF NOKTALARI şu şekildedir;
✔ İşletmeye ait vergi levhasındaki faaliyet koduna bağlı kısıtlar kontrol edilmektedir.
✔ Ar-Ge & Tasarım merkezi faaliyete geçtiği yıldan itibaren değişim gösteren personel sayısı – eğitim durumu vb. değişimi grafikleri talep edilmektedir.
✔ 5746 SGK hizmet listesi ve tahakkuk fişleri dahilinde tam zaman eş değer hesabı kontrolü gerçekleştirilmektedir.
✔ Tam zaman eş değer hesabı hazırlanırken Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü Prim Tahsilat Daire Başkanlığı kapsamında yayınlanan 2008-85 sayılı genelge ile doğrudan 5746 SGK Hizmet Listesi dikkate alınmaktadır. Emekli ve şirket ortakları merkezde görev alsalar dahi 5746 SGK Hizmet Listesinde görünmediğinden ilgili hesaba dahil edilememektedir.
✔ Tam zaman eş değer hesabı tutturulmayanlar dönemler için teşviklerden yararlanılmaması gerekmektedir.
✔ Merkez personellerine ait özlük dosyalarının (Mezuniyet belgeleri, YÖK denklik belgeleri, Çalışma İzni vb.) tam olması gerekmektedir.
✔ Merkez alanlarına yönelik fiziki kontrollerin mevzuata uygunluğunun kontrolü gerçekleştirilmektedir. (Kapı giriş çıkış kontrolleri, kameralar ve ilgili mekanizmaların çalışıp çalışmadığı kontrolü)
✔ 5746 Sayılı Kanun’un 11 ve 23 maddelerinden belirtilen hususlar doğrultusunda merkez kapsamında çalışan personellerin eğitim durumu, gelir vergisi terkin oranı ve gelir vergisi indirim tablosu 3’er aylık dönemlerde bağlı olunan SGK İlçe Müdürlüğüne sunulması gerekmektedir.
✔ Ar-Ge Merkezi personellerinden Temel Bilimler desteği alınan personellerin 5746 sayılı Kanun gereği 03/2016 tarihinden sonra işe başlamış olduğu ve mezuniyet belgesi ile temel bilimler durumunun teyit edilebilmesi gerekmektedir.
✔ Alan değişikliklerine ait metrekare bilgisi dahil öncesi ve sonrasını gösteren planlar arşivlenmeli ve Bakanlık onay yazı saklanmalıdır.
✔ Ar-Ge ve tasarım merkezi personellerine yönelik prim uygulaması dahilinde Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü Prim Tahsilat Daire Başkanlığı kapsamında yayınlanan 2009-21 sayılı genelge dikkate alınmaktadır.
✔ Denetim sonunda firmalardan ‘’Mevzuat ve uygulamaya yönelik öneriler’’ talep edilmektedir. Açıkçası her merkezin ciddi derece de sıkıntı yaşadığı aşağıdaki konuların gündeme getirilmesinde fayda olduğunu düşünmekteyiz.
- Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından her yıl gerçekleştirilen komisyon haricinde Ar-Ge veya tasarım projelerinin niteliğinin önceden değerlendirilmesine yönelik bir denetim mekanizması olması uygulama açısından daha doğru olacaktır.
- Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafındaki komisyonların gerçekleştirilmesi oldukça uzun sürmektedir. Komisyon karar tutanaklarında işletmeye ait ödevler söz konusu olduğundan bu ödevlerin işletmeye tebliğ edilmesi için geç kalınmaktadır. İlgili ödevler için komisyon kararlarında bir süre tanımlanması daha doğru olacaktır.
- Kamu kurumları ile gerçekleştirilen ortak Ar-Ge projelerinde ilgili projenin Ar-Ge merkezinde olmasından kaynaklı damga vergisi muafiyetinin uygulanabilmesi için proje özelinde bir onay yazısı talep edilmektedir. Kamu kurumlarının doğrudan Ar-Ge merkezi proje listesini kabul etmemektedir. AGTM portalın da ilgili projelerin onaylı olduğuna dair bir belge alınabilir olması uygulama açısından faydalı olacaktır. Bu durumda damga vergisi muafiyeti çoğu zaman uygulanamamaktadır.
